تفاوت بین گیاهان دارویی Froriepia subpinnata (Ledeb.) Baill. و Pimpinella anisum L. با نام عمومی اناریجه بر اساس ترکیبات عمده اسانس؛ شاخصی برای رفع ابهامات

مقدمه: گیاهان Froriepia subpinnata (Ledeb.) Baill. و .Pimpinella anisum L دو گیاه دارویی مهم از تیره چتریان هستند. این دو گیاه به دلیل نام عمومی فارسی مشابه «اناریجه»، در بازار گیاهان دارویی ایران و حتی در گزارش‌های علمی به اشتباه به جای یکدیگر استفاده می‌شوند. هدف: معرفی دقیق ریخت‌شناختی و ترکیب اسانس همراه با اثرات آنتی‌اکسیدانی گیاهان F. subpinnata و P. anisum و جلوگیری از اشتباهات و تقلبات در گیاهان مذکور و محصولات ناشی از آنها می‌باشد. روش بررسی: بخش هوایی گیاه F. subpinnata و بذر گیاه P. anisum پس از خشک شدن، پودر و اسانس آنها با استفاده از روش تقطیر توسط دستگاه کلونجر به مدت 3 ساعت استخراج و سپس ترکیبات تشکیل‌دهنده اسانس توسط کروماتوگرافی گازی متصل به طیف‌سنج جرمی مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین، با استفاده از روش‌های DPPH و FRAP قدرت مهار آنتی‌اکسیدانی اسانس‌ها تعیین شد. نتایج: در اسانس گیاه F. subpinnata ترکیبات پارا سیمن -8 -ال (51/13 درصد)، آلفا ترپینولن (7/69 درصد) و لیمونن (6/83 درصد) یافت شدند. در اسانس گیاه P. anisum نیز ترکیبات ترانس آنتول (85/65 درصد) و کارون (5/31 درصد) ترکیبات اصلی اسانس را شامل می‌شدند. قدرت مهار آنتی‌اکسیدانی به دو روش DPPH و FRAP در اسانس هر دو گیاه با غلظت 250 میکروگرم در میلی‌لیتر تقریباً مشابه و در گیاه F. subpinnata به ترتیب به میزان 53/03 و 62/72 درصد و برای گیاه P. anisum به ترتیب به میزان 50/27 و 59/91 درصد اندازه‌گیری شد. نتیجه‌گیری: نوع و میزان ترکیبات اصلی اسانس در گیاهان مطالعه شده، می‌تواند به عنوان مبنایی دقیق برای تشخیص افتراقی این گیاهان قلمداد شود. جهت شناسایی صحیح و جلوگیری از اشتباهات و تقلبات در گیاهان و محصولات گیاهی، می‌توان از همه این تفاوت‌ها به عنوان یک نشانگر فیتوشیمیایی مناسب استفاده کرد.